Gaast’sperges staat voor “asperges uit Gaasterland”. De asperges worden ook nog eens op een “gaast” verbouwd… Maar wat is een gaast?
Gaast’sperges staat voor “asperges uit Gaasterland”. De asperges worden ook nog eens op een “gaast” verbouwd… Maar wat is een gaast?Hier volgt een uitleg.
De bodem die de naam Gaasterland draagt…
Het glooiend en bosrijke Gaasterland is anders dan het algemene vlakke Friese weidelandschap. Hier volgt een bescheiden uitleg hoe dit landschap is gevormd.
De naam “Gaasterland” is afgeleid van “het land van de gaasten”. Een gaast is een heuvel in het landschap, welke gevormd is tijdens de voorlaatste ijstijd, het Saale-ijstijd (zo’n 200.000 jaar geleden). In die ijstijd kwam een dikke ijskap (een tot wel 3 km dikke ijslaag) over de bodem vanuit Scandinavië naar Nederland toe. Die grote ijskap stuwde grond als een bulldozer onze kant op, tot halverwege in het land (de Veluwe). Waar de ijskap stopte kwam de grond op “hopen” te liggen. Deze hopen worden heuvelruggen genoemd. Zoals we de Utrechste heuvelrug, Overijsselse heuvelrug, de Hoge Veluwe, etc hebben.
De ijskappen trokken zich soms terug en schoven dan weer over de bodem heen. Dit gebeurde op de lijn van Texel, Wieringen, Gaasterland, Steenwijk, Hoogeveen en Coevorden. En daar kwam de ijskap, met hopen grond stil te liggen. Deze hopen grond zie je terug zien in het glooiende landschap. In Gaasterland noemen we die hopen dus “gaasten”.
De inhoud van deze hopen of heuvels bestaat uit twee grondsoorten; leem en zand. Leem is zwaarder en afkomstig van zwerfkeien welke door het bewegen van de ijskappen zijn vermalen tot leem. Het leem vormt de basis van de heuvel. De zandlaag die er boven op ligt kwam later, in de voorlopig laatste ijstijd het “Weichselien”. Er was toen weer een koude periode en daarmee daalde het waterniveau van de Noordzee. Grote vlakten aan zeebodem lagen daar bloot. Door de land inwaartse wind werden massa’s zand verplaatst over bijna heel Nederland. De met de wind meegenomen zand noemen we in de bodemkunde: “dekzand”, een afzetting van de wind (eoliaal). De asperge-plant houdt van zandgrond en het liefst zo diep mogelijk om in te wortelen. De bodem in Gaasterland is op enkele plaatsen geschikt voor deze teelt.
Na het Weichselien brak er een warmere periode aan (het huidige Holoceen) en begonnen de ijskappen te smelten. Hierdoor steeg de zeewaterspiegel en liggen Friesland en Gaasterland weer aan het water.
Gaasterland steekt als een “oud eiland” boven het vlakke weidelandschap uit…
Texel (de Hoge berg), Wieringen, Urk, Schokland en Gaasterland zijn in dezelfde periode gevormd door het ijs in de ijstijd. Gaasterland ligt deels aan het water en aan de andere kant lagen moerasgebieden. De gaasten hielden het zeewater tegen en zo ontstonden er kliffen, wat uniek is in Nederland. Door bedijking zijn de kliffen nu begroeit met vegetatie. De moerasgebieden zijn later ingepolderd en zo is Gaasterland een geheel geworden met het vaste land.
De gemeente
De streek Gaasterland was eerder een gemeente: “Gaasterland-Sloten” welke is op gegaan in de “Fryske Marren” (2014). Als geboren Gaasterlander wil ik graag de streek op de “menukaart” zetten. En vanwege het telen van asperges op de gaast kwam de naam Gaast’sperges tot stand. Zo kunnen we ook een “stukje” Gaasterland proeven.
Het logo van Gaast’sperges is een knipoog naar het wapen van de voormalige gemeente Gaasterland-Sloten.
